We schrijven (bijna) 2022, pakweg 40 jaar nadat de eerste personal computer zijn intrede deed. Jonge mensen realiseren het zich misschien niet, maar sinds de beginjaren van de PC passeerden er heel wat verschillende soorten besturingssystemen de revue.

“Besturingssystemen”, zeg je?

Een besturingssysteem of ‘operating system’ (OS), is de software die ervoor zorgt dat je met een PC, die anders niet veel meer is dan een nutteloze doos vol electronica, effectief iets nuttigs kunt doen. Het is bovenop het stuursysteem dat we de applicaties of ‘apps’ draaien, waarmee we onze verschillende taken op de PC uitvoeren; denk maar aan Word om teksten te schrijven, Photoshop om foto’s te bewerken, GarageBand om muziek te componeren of Firefox om het internet te verkennen, enz. Hoe goed sommige apps ook gemaakt mogen zijn, de gebruikerservaring blijft in grote mate afhankelijk van de kwaliteit van het onderliggende stuursysteem.

Om die reden wou ik het dus even over operating systems hebben, meer bepaald Windows, tegenwoordig het meest gebruikte besturingssysteem. Ik wil namelijk graag even kwijt hoe zenuwachtig en gefrustreerd ik van die software wordt, telkens wanneer ik ermee werk. Ik vind het merkwaardig dat net deze software de wereld veroverd heeft, terwijl er ooit zoveel andere, technisch betere opties mogelijk waren. Laat het ons wat dit betreft maar houden op een oude voetbal-wijsheid: het is niet altijd de beste die wint. Sta me dus toe om hierover even mijn ongenoegen te ventileren…

Ik ben in ’67 geboren en dus kun je me bezwaarlijk een ‘digital native’ noemen. Het positieve aan mijn ietwat gevorderde leeftijd, is dat ik over wel wat meer ervaring met besturingssystemen meen te beschikken dan de gemiddelde adolescent. In tegenstelling tot de jongere generatie, die met Windows op elke PC is opgegroeid, heb ik sinds het einde van de jaren ’80 met verschillende stuursystemen gewerkt, waaronder (natuurlijk) verschillende versies van Windows, maar ook met DOS, IBM OS/2, Linux, Mac OS en ook nog een paar meer exotische systemen (wie kent bijvoorbeeld Commodore BASIC nog?). Sommige van die stuursystemen waren bijzonder leuk en interessant om mee te werken. Zelfs op de zeer bescheiden hardware van jaren geleden, leverden ze indrukwekkende prestaties en vaak boden ze heel verrassende mogelijkheden, die ik nu vaak mis in recente Windows-versies. Een aantal stuursystemen in bovenstaand lijstje kan je ook vandaag perfect inzetten als alternatief voor Windows.

Je vraagt je misschien af wat me dan zo stoort aan Windows. Het is niet zo makkelijk om op deze vraag een duidelijk antwoord te formuleren. Voor mij ontbreekt het in dit systeem in de eerste plaats aan een duidelijk concept of visie over hoe een modern grafisch besturingssysteem hoort te werken. Windows wil een beetje van alles zijn, voor iedereen. Hoewel dat op zich OK is, vind ik echter dat het daar eigenlijk niet zo goed in slaagt. Voor nieuwe gebruikers met weinig kennis van computers, is Windows namelijk te ingewikkeld en niet intuïtief genoeg. De beginnende gebruiker wordt geconfronteerd met veel te veel vensters, ‘wizards’, menu’s, functieknoppen, meldingen en opties waar hij moeilijk wijs uit raakt en die hij vaak niet eens nodig heeft. Voor ‘newbies’ komt Windows vaak wat chaotisch over, waardoor een eenvoudige taak al snel een opgave wordt. Gevorderde PC gebruikers of ’power users’ daarentegen, willen een stuursysteem ‘tweaken’ en door middel van configuratie volledig naar hun hand kunnen zetten. Zij raken snel gefrustreerd door de vele ingebouwde beperkingen in het systeem. Op verschillende plaatsen in Windows zitten nog structuren en concepten van tientallen jaren geleden. Dat is op zich niet abnormaal, maar sommige zaken zijn ondertussen verouderd en werden nooit grondig herzien, waardoor ze de gebruiker meer hinderen dan vooruit helpen. De gemiddelde gebruiker, waartoe ik ook mezelf reken, wil zich meestal zonder veel afleiding op zijn werk kunnen concentreren. Voor hen is het bijzonder storend dat belangrijke visuele en functionele concepten in de achtereenvolgende versies van Windows vaak helemaal worden omgegooid. Eerst gebruikt men menu’s, dan worden het ‘tegels’, nog later moet men met ‘linten’ leren omgaan, enz. Dan is er ook het fameuze startmenu, dat al evenveel keer geredesigned werd als dat er Windows-versies zijn. Natuurlijk hoort een stuursysteem te evolueren, maar te vaak heeft een volgende Windows-versie meer weg van een revolutie, die gebruikers telkens weer voor een leercurve plaatst. Dat er zo vaak en ingrijpend wordt bijgestuurd, is volgens mij symptomatisch voor het gebrek aan een robuust en goed uitgedacht basisconcept. Nog een gevolg van deze opeenvolgende koerswijzigingen is trouwens dat veel Windows-applicaties vaak weinig uniformiteit en een verschillende ‘look ’n feel’ hebben, wat niet bijdraagt tot een vlotte werkervaring.

Wat me nog irriteert aan Windows, is dat de ontwikkelaars lak schijnen te hebben aan standaarden, die in elk grafisch stuursysteem voor de computer eigenlijk op dezelfde manier aanwezig zouden moeten zijn. Voorbeeldje: een opstartende applicatie hoort nooit de focus weg te nemen van de applicatie waarin de gebruiker op dat moment werkt. Niet zo in Windows, dat op eender welk moment vensters van onder je vingers weg pleurt wanneer het daar zin in heeft. Of nog, systeemcomponenten grafisch in boomstructuur voorstellen is in elk systeem nuttig, maar niet als ook alle externe drives, netwerken, devices en wat nog meer onder ‘Deze computer’ worden ondergebracht. Steeds vaker vraag ik me een beetje wanhopig af hoe het tegenwoordig in een modern besturingssysteem nog mogelijk is dat triviale functies zo vaak ophouden met werken: in de ‘Verkenner’ een veelgebruikt mapje vastpinnen onder ‘Snelle toegang’? Tot voor kort was dat zonder nadenken en in ‘no time’ gefixed; maar sinds vorige week lukt zelfs dat niet meer, gewoon, zo maar… Waarom bevriest mijn PC telkens weer als ik een object met ‘drag ‘n drop’ over het venster van een opstartende app heen verplaats? Waarom krijg ik telkens meldingen te zien over zaken die ik al weet (“external USB mouse was connected”), maar blijft het stil als er iets niet werkt (“waarom wordt die G@#!D*&# camera niet herkend”)? Waarom is het in Windows zo verdomd moeilijk om de locatie van je eigen bestanden onder controle te houden, met als gevolg dat er op je systeem binnen de kortste keren talloze kopieën van je documenten rondslingeren. Waarom staan er in eenzelfde map zo vaak verschillende ‘shortcuts’ naar hetzelfde bestand? Waarom duurt het soms een minuut of langer om simpelweg mijn PC af te zetten? Waarom duurt het soms nog langer vooraleer ik de PC na opstart effectief kan gebruiken?

Natuurlijk ben ik me er van bewust dat veel mensen niet eens stil staan bij de zaken waarover ik me hier zo druk maak; er zijn nu eenmaal veel belangrijker zaken waarover men z’n hoofd dient te breken. Maar als ik zie hoeveel tijd er op een werkdag verloren gaat aan wachten, herstarten of uitzoeken waarom iets niet werkt, dan vraag ik me toch af waarom zo vele mensen dit aanvaardbaar vinden. Mogelijk komt dat omdat men nooit de kans heeft gehad om een ander besturingssysteem te leren kennen en ermee te werken; een OS dat veel slimmer werd uitgedacht, stabieler of krachtiger is en beter presteert. Vaak weten mensen niet eens dat die systemen bestaan en weet men dus ook niet wat men mist. Tegen die mensen zou ik willen zeggen: kijk eens wat verder en stel je eens open voor wat verandering. Challenge de ‘status quo’ van de Windows-wereld. Je zult versteld staan hoe leuk, efficiënt en spannend het kan zijn om die anders nutteloze doos vol elektronica weer op een totaal andere manier tot leven te zien komen. Wat zijn dan die andere opties, hoor ik je al vragen? Op die vraag geef ik misschien antwoord in een volgende post.

Stay tuned!
Luc

Tags: Windows, PC, Besturingssysteem